Kodeks Urbanistyczno-budowlany

Nadchodzące zmiany w prawie budowlanym 

Projekt Kodeksu Urbanistyczno-budowlanego publicznie został ogłoszony przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Budowlanego w kwietniu 2016 roku. Aktualnie projekt posiada ok. 450 art., które mają na celu uregulowanie sfery budownictwa i urbanistyki. Szczególne miejsce w projekcie zajmuje połączenie zagadnień planowania przestrzennego z procesem budowlanym. Projekt w założeniu ma zastąpić ok. 140 aktów prawnych, w tym np. z zakresu:

• rolnictwa,
• prawa budowlanego,
• ochrony środowiska,
• zagospodarowania przestrzennego,
• wymiaru sprawiedliwości.

Zmiany mają zacząć wchodzić stopniowo w życie już od 1 stycznia 2018 roku. Ze względu na ogrom ich zmian,  mają one następować etapami. Ma to pozwolić wszystkim się do nich przygotować. Rząd ma bardzo ambitne plany związane z projektem, jego efektem ma być:

• przywrócenie i utrwalenie ładu przestrzennego,
• usprawnienie procesu inwestycyjno-budowlanego ,
•  zagwarantowanie sprawnej i terminowej realizacji inwestycji celu publicznego.

Plan zagospodarowania przestrzennego ma zyskać o wiele dosadniejsze znaczenie,  a nie jak dotąd - według rządu - być uchwalanym tylko po to, żeby potem go zmieniać.

Dokładna data wprowadzenia  Kodeksu Urbanistyczno-budowlanego nie jest wciąż znana ze względu na złożoność materii.  Aktualnie toczą się konsultacje dotyczące aktów powiązanych z Kodeksem Urbanistyczno-budowlanym np.:

• ustawy o  architektach, inżynierach budownictwa oraz urbanistach,
• ustawy o organach administracji inwestycyjnej i nadzoru budowlanego. 

Minimum formalności

Zgodnie z zapowiedziami twórcy projektu chcą ograniczyć biurokrację do minimum. Najdosadniejszym przykładem jest zrealizowanie obietnicy dotyczącej skrócenia oraz ułatwienia przepisów dotyczących procesu inwestycyjnego. W przypadku budowy prostych obiektów nie będzie trzeba starać się o pozwolenie na budowę lub zgłoszenie. 

Kategoryzacja inwestycji

Każda z inwestycji zgodnie z obietnicami zostanie przyporządkowana do jednej z sześciu kategorii. Kategoryzacja inwestycji będzie się odbywać w oparciu o:

• analizę stopnia skomplikowania,
• wpływ na otaczającą przestrzeń,
• sąsiedztwo,
• środowisko.

Im bardziej złożona inwestycja według organów nadzorujących, tym trudniej będzie uzyskać stosowne pozwolenie na budowę. Zmiana ma zadanie wprowadzić przejrzystość w klasyfikowaniu wszelkiego rodzaju przedsięwzięć. Najwięcej na tych zmianach ma zyskać przeciętny Kowalski, który jak dotąd gubił się w przepisach związanych z prawem budowlanym. 

Przebieg inwestycji

Gminy otrzymają od ustawodawcy przesłanki, na podstawie których będą musiały zając się wyznaczaniem terenów dla inwestycji budowlanych. Ma to zakończyć sytuację różnorodnych interpretacji przepisów przez gminy, która prowadziła do nierównego traktowania inwestorów.

Cel publiczny

Organy przy ocenie danego projektu będą musiały wziąć pod uwagę tzw. cel publiczny, jakim jest np. przekształcenia nieużytków, które mogą przynieść określone profity. Również bardzo istotnym będzie, jak bardzo dana inwestycja jest zgrana z jej otoczeniem.

Z drugiej strony, jeśli dana inwestycja spotka się z bardzo silnym sprzeciwem lokalnej społeczności, może to nawet spowodować wydanie negatywnej decyzji przez organ administracji.

Budowa domów jednorodzinnych 

Ponadto projekt ustawy zakłada uproszczenie procedur dla domów jednorodzinnych, których powierzchnia nie przekracza 250 m². Większość domów w Polsce nie przekracza tej powierzchni, a więc doprowadzi to do przyśpieszenia procedur. 

Również w przypadku, gdy dom jednorodzinny będzie graniczył z lasem, inwestor nie będzie się musiał martwić, czy w jego okolicy powstanie osiedle, nieważne na podstawie jakiego aktu prawnego. Sąsiedztwo stanie się teraz stroną w postępowaniu, gdy niedaleko ich domów będą budowane większe inwestycje.

Zmiany w ustawach powiązanych

Według informacji, które jak dotąd nie zostały potwierdzone oficjalnie przez rząd największą zmianą w ustawie o  architektach, inżynierach budownictwa oraz urbanistach, może być przywrócenie zawodu urbanisty. Urbanistą będzie można zostać po zdaniu odpowiedniego egzaminu państwowego. Odpowiedni rejestr będzie miał za zadanie potwierdzać zdobyte kompetencje, zaś sam zawód ma być uregulowany analogicznie do zawodu rzeczoznawcy majątkowego. Organem odpowiedzialnym za nadzór potencjalnego zawodu urbanisty ma być minister właściwy do spraw infrastruktury i budownictwa. Ma zostać stworzony w resorcie organ specjalizujący się w sprawdzaniu błędów w planach zagospodarowania przestrzennego. 

Państwo chce mieć większą kontrolę nad samorządami, które wydają akty prawne związane z zagospodarowaniem przestrzennym. Centralizacja będzie miała za zadanie prowadzić nadzór nad nieuczciwymi praktykami w tej dziedzinie, które skutkują nieprzemyślaną rozbudową miast.

Nowa ustawa ma również wprowadzić nowy standard działania wykonawców inwestycji publicznych do stosowania technologi BIM. Narzędzie ma posłużyć do modelowania projektów związanych z architektoniką w modelu 3D. Pozwala ono np.:

• stworzyć wiele zmodyfikowanych wariantów tego samego projektu, co będzie przydatne w negocjacji z potencjalnym inwestorem,
• bardzo łatwo ocenić koszty związane z inwestycją ,
• stworzyć wszelką dokumentacją projektową,
• ograniczyć powstawanie błędów, które mogą powstać przy tworzeniu projektu,
• na łatwość wprowadzenia poprawek, która jest dostosowywana  do użytkownika,
• na skrócenie czasu pracy oraz zmniejszenie kosztów wykonawcy.

BIM ma być wykorzystywane m.in. przy budowie:

• dróg,
• kolei,
• sieci energetycznych.

Drugą ustawą przygotowywaną w związku z nadchodzącymi zmianami jest ustawa o organach administracji inwestycyjnej i nadzoru budowlanego. Zmiany według większości mając mieć charakter rewolucyjny względem organów pełniących funkcje wskazane w ustawie. Powiatowe Inspektoraty Nadzoru Budowlanego uważane przez ustawodawcę za niewydajne, zostaną zastąpione przez Inspektoraty Okręgowe. Docelowo każdy z nowych organów ma obejmować swoim zarządem 4-5 powiatów. W każdym powiecie ma działać punkt kontaktowy do Inspektoratu Okręgowego. Inspektoraty okręgowe będą nadzorowane poprzez Inspektoraty Wojewódzkie, a te z kolei przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, który odpowiadać będzie bezpośrednia przed ministrem właściwym do infrastruktury oraz budownictwa. 

Tak radykalne zmiany są konsekwencją raportu Najwyższej Izby Kontroli, która stwierdziła o tragicznym stanie Powiatowych Inspektoratów Nadzoru Budowlanego. Największym problemem, który został podjęty przez NIK, była zależność wobec starostów, która prowadziła do korupcji. 377 organów ma być zastąpionych przez ok. setkę nowych organów, co zdaniem ustawodawcy usprawni ich działanie. 

Nowa ustawa ma również otworzyć nowe możliwości w zakresie dofinansowania pracowników, którzy mieliby pracować jako Inspektorzy Nadzoru Budowlanego. Ma to doprowadzić do wzrostu płac, a co za tym idzie pozyskaniu nowych fachowców. Administracja publiczna ze względu na niskie płace, cierpi na znaczne niedobory kadrowe.

Zmiany również w przypadku tej ustawy mają być stopniowe ze względu na ich radykalizm. Pierwszym etapem ma być podporządkowanie Powiatowych Inspektoratów Nadzoru Budowlanego  Głównemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego oraz właściwemu ministrowi. Rząd chce ułatwić urzędnikom odnalezienie się w nowej sytuacji, co zaowocuje odpowiednimi szkoleniami. Pierwsza część szkoleń odbędzie się jesienią 2017 roku, druga zaś po wprowadzeniu nowych przepisów w 2018 roku.